Şeyh Maşuki kimdir? Şeyh Maşuki Alevi mı? Şeyh İsmail Maşuki Kimdir? Hayatı ve Eserleri

Şeyh Maşuki kimdir? Şeyh Maşuki Alevi mı? Şeyh İsmail Maşuki Kimdir? Hayatı ve Eserleri

İsmail Maşuki (1508, Aksaray – 1529, İstanbul), Türk tasavvuf tarihinde “Oğlan Şeyh” veya “Çelebi Şeyh” diye de bilinen, Bayrami-Melami tarikatı kutbu ve şeyhi. Aksaray’da doğdu. Bayramî-Melâmî kutbu Pîr Ali Aksarâyî’nin oğludur. Tarikat mensupları arasında aşk yolunda hayatını verdiği için Ma’şûkī, babası şeyh olduğu için Çelebi Şeyh, halk arasında ise genç ve güzel olduğundan Oğlan Şeyh diye tanınır.

Türk Tasavvuf tarihinde “Oğlan Şeyh” veya “Çelebi Şeyh” diye de bilinen, Bayrami-Melami tarikatı kutbu ve şeyhi. 1508’de Aksaray’da dünyaya geldi. 1528’de İstanbul’da yaşama veda etti. Bayrami-Melami şeyhi Aksaraylı Pir Ali’nin oğludur.

1528’de İstanbul’a gelen İsmail-i Maşuki, kısa bir süre sonra Edirne’ye gittiyse de yeniden İstanbul’a döndü ve Beyazıt ve Ayasofya camilerinde vaaz vermeye başladı. Genç ve yakışıklı olduğu için Oğlan Şeyh adı ile ünlendi. Özellikle yeniçeri ve sipahi arasında müritlerinin sayısı arttı. Şeriata aykırı düşünceleri yüzünden, dönemin şeyhülislamı İbni Kemal, Ebussuud ve Mevlana Şeyhi gibi dönemin uleması tarafından yargılandı. İbni Kemal (Kemalpaşazade) fetvası ile Atmeydanı’nda Çukur Çeşme üzerine on iki müridi ile birlikte idam edildi ve cesedi denize atıldı. Sonradan müritleri öldürüldüğü yere bir mescit yaptırmışlarsa da, bu mescit sonradan yıkılmıştır. Rumelihisarı’nda karaya vuran cesedi, başı ile birlikte Kayalar Mezarlığı’na gömüldü, yanına da bir mescit yapıldı.

Ebussuud Efendi bir risalesinde (Şeyh Gazanfere Dair Cevabname) iyice emin olmadıkça fetvaya katılmadığını söyler. Ama İsmail Maşuki’nin ünü ölümünden sonra da zulmen katledildiği söylentileri üzerine verilen şu fetva onundur: “Mesele: Sabıkan katlolunan Oğlan Şeyh dedikleri şahıs zulmen katlolunurdu diyen zeyde ne lazım olur? Elcevap: Anın mezhebinde ise katlolunur” (Fetava-yı Ebussuud)

İsmail Maşuki’nin bir mecmuada beş gazeli ile bir mesnevisine rastlanılmıştır. “Bu gazellere göre Oğlan Şeyh’in lisanı selis ve pürüzsüz, teşbihleri yerine ve latiftir. Vezne ve kafiyeye hakimdir. Şiirlerinde vahdet cezbesi mevcuttur. Hiç birine mahlas zikretmemiştir (A. Gölpınarlı). Bir gazelinden alınan şu beyitler İsmail-i Maşuki’nin inançlarını yansıtır:

“Ey gönül bir derde düş kim anda derman gizlidir

Gel eriş bir katreye kim anda umman gizlidir

Terkedip nam u nişanı giy melamet hırkasını

Bu melamet hırkasında nice sultan gizlidir

Değme bir hor ü hakire hor deyü kılma nazar

Kalbinin bir köşesinde arş-ı rahman gizlidir”.