Temsil Nedir? Özel Genel Yetkili-Yetkisiz Temsil

Temsil, bir kişinin bir hukuki işlemi başkasının ad ve hesabına yaparak o işlemin hukuki sonuçlarının adına temsilci olarak hareket ettiği kişinin hesabına doğmasını sağlamıştır.

Dolayılı temsil; temsilci işlemi yaparken bu işlemi bir başkasının adına ve hesabına yaptığını söylememekte işlemi sanki kendisi yapıyormuş gibi davranmasıdır. Temsilde temsilcinin kendi adına doğan tüm hak ve borçları temsil ettiği kişiye başka bir sözleşmeyle aktarması gerekmektedir. Bu aktarma sözleşmesi genellikle alacağın temliki ve borcun nakli sözleşmeleriyle olmaktadır.

Doğrudan doğruya temsil; Temsilcinin işlem yaparken bu işlemi başkasının adına veya hesabına yaptığını belirterek yapmasıdır. Sözleşmeden doğan tüm hak ve borçlar temsilciyi bağlamayıp doğrudan doğruya temsil olunanı bağlamaktadır.

Bununla beraber, temsilcinin başkasının ad ve hesabına hareket etmekte olduğunu açıkça bildirmesi her zaman şart değildir. Yani bazı durumlarda temsilci başkasının adına hareket ettiğini açıkça belirtmemiş olsa bile, yine de doğrudan doğruya temsil söz konusu olabilmektedir. Bu durumu içeren iki önemli istisnai hal söz konusudur.

Buna göre;

Üçüncü kişi kendisiyle hukuki işlem yapan kişinin temsilci olduğunu hal ve durumdan çıkarabiliyorsa bu durumda yapılan işlem temsilciyi değil temsil olunanı bağlayacaktır.

Bir diğer istisnai durum ise, hukuki işlemin temsilci veya temsil olunandan biri ile yapılmasının üçüncü kişi için önemli olmaması halidir. Örneğin bir üniversite öğrencisinin öğretmeni için bedelini ödeyerek bir kitap satın almasında, satıcı açısından öğrencinin kitabı kendisi için mi yoksa öğretmeni için mi satın aldığını hiçbir önemi bulunmamaktadır. Burada öğrencinin yaptığı sözleşme doğrudan doğruya öğretmeni bağlayacaktır. Tabi ki burada unutulmaması gereken diğer bir husus ise öğretmenin öğrencisine bu konuda önceden yetki vermiş olmasıdır.

Yetkili temsil: Temsilcinin, temsil olunan tarafından yetkilendirildiği temsil türüdür. Burada verilen yetkinin genel veya özel yetki olup olmaması önemlidir.

Genel yetki: Temsilciye hemen her konuda işlem yapabilme yetkisi verilmesi olarak ifade edilebilir. Ancak kanunen bazı işlemler vardır ki onların genel yetkiyle yapılması mümkün değildir. Bu işlemlerin yapılabilmesi için özel yetkinin bulunması gerekir.

Özel yetki: Kanunda sayılan bazı işlemlerin yapılabilmesi için gereken yetki türüdür. Bu yetkinin mantığında yapılması istenen işlemin hangi işlem olduğunun açıkça belirtilmesi vardır. Örneğin “taşınmazlarımdan dilediğini, dilediği bedelle satabilir.” yetkisi genel yetki niteliğindedir. Böyle bir yetkiyle taşınmaz satışı yapılamaz. Bunun için 2126 ada, 4 parseldeki taşınmazın satışı gibi açıkça hangi taşınmaz olduğunun belirtilmesi şeklinde özel bir yetkinin verilmiş olması gerekir. Kanunumuz aşağıdaki şu işlemlerin özel yetkiyle yapılabileceğini belirtmiştir. Buna göre;

• Dava açma
• Sulh olma
•  Bağışlama
• Tahkim
• Ana parayı alma
• Ödünç alıp verme
• Kefalet
• Kambiyo taahhüdünde bulunma
• İflas, iflasın ertelenmesi ve konkordato talebi
• Taşınmaz alım satımı ve sınırlı ayni haklarla sınırlama

Yetkisiz Temsil: Temsilcinin, kendisine herhangi bir yetki verilmediği halde böyle bir yetkisi varmış gibi hareket etmesidir. Yani yetkisi olmadığı halde temsil olunan adına ve hesabına hareket etmesidir. Örneğin arkadaşının tayininin yaşadığı şehre çıktığım öğrenen kişinin arkadaşı için gidip ev kiralamasında olduğu gibi.